• 26 de Abril del 2024

Doce poetas del mundo en tres Idiomas (Aimara–Español-Portugués)



Doce poetas del mundo en tres Idiomas (Aimara – EsPAÑOL- PORTUGÉS)

Antología Poética

Calixta Choque Churata & Márcia Batista Ramos

Exilio.mx/Periodismo binacional 

Marzo- 2033


 

                

 

“La Poesía no explica el mundo, da fe de su misterio.” Beatriz Villacañas

 

 

 *** 

 

 

DOCE POETAS DEL MUNDO EN TRES IDIOMAS (AIMARA – ESPAÑOL- PORTUGÉS)

Márcia Batista Ramos

Hoy, juntamente con la escritora y traductora Calixta Choque Churata, decidimos mostrar al mundo un mosaico poético en tres idiomas (aimara, español y portugués), compuesto por doce voces del mundo, que, desde sus múltiples realidades encuentran en la poesía, el espacio ritual para desbordar el alma.

Son mujeres fuertes que alzan su voz en un grito y empuñan la palabra con intensidad poética, logrando materializar el instante.

En esta breve antología poética, participan: Alexandra Medaru, poeta rumana; Stèphanie De Hinojoza Ramos, poeta boliviana; Eva Petropoulou-Lianou, poeta griega; Maria Errico, poeta italiana; Mariela Cordero, poeta venezolana; Lesley Costello, poeta peruana; Brenda Martínez Saravia, poeta nicaragüense; Maria Alice Bragança, poeta brasileña; Lovelyn P. Eyo, poeta nigeriana; Xanthi Hondrou-Hill, poeta griega; Alma Delia Cuevas Cabrera, poeta mexicana y la poeta italiana Lidia Chiarelli.

El viaje primigenio de la existencia que inquieta a los mortales es desgranado, como una mazorca de dorado maíz, por la poeta mexicana Alma Delia Cuevas Cabrera:

“Soy parte del medio, espacio eterno

ahí donde surge el movimiento, existo

antes de ser figura, soy pringa de luz sin memoria”

La palabra está en el centro germinal de este libro como sustancia fundacional expresada en tres idiomas diferentes, comprobando que la poesía es la manifestación de la belleza y del sentimiento estético.  

 Xanthi Hondrou-Hill, poeta griega, construye con claridad, el horizonte triste del campo de batalla, que, necesita de cambios atrevidos para recordarnos que aún somos humanos y es ella, quien impetuosamente, aprovecha el instante del “Alto al fuego” para tratar de humanizar el espacio de horror:

“Aprovecho el tiempo

para llevar flores y lágrimas

al campo de batalla”

Cada poeta nos da algún ingrediente para el mosaico de meditación sobre la vida, el amor, el dolor, el cotidiano o el tiempo inexorable, desde su espacio peculiar de la creación poética. Comprobando que la literatura es un encuentro, una fiesta. Hoy, les regalamos “Doce Poetas del Mundo en Tres idiomas (aimara – español- portugués)

 

 

 

© Alma Delia Cuevas Cabrera

          México

 

 

Taqpacha

 

Chika taypitatwa, wiñay chaqa khawkhantixa uñsti unxtä, utjtwa janira uñt’atakasina, qhanana ch’iwipatwa jan amtani uñstatan ukan uñstata; ukaratpach uñsti ukhamaraki jiwaraki. Qhillana qhanapa willtata ñut’u jiqhina jach’a ch’iwini qhilla uñstwa k’ajkir panqara jan uñt’at  pupilanakana uñsta, alaxpachana ch’urawipa ukhamata taqpachana warmjamañataki. Khawkhantixa mä amparä uñtayi jan uñjañaka ukatxä antutitu kawkhantixa chhaxruta q’asaskirinaka munaqir nayranakawa uñch’uki, uñtatanakaxa arusiwa, ajanuxa llupt’ir chhaxru wayratwa. Kutintwa ñiq’impi ukhamaraki ch’allampi wira taypiru wakt’ata qhäna alinkhuna ukhamaraki wiñay patana jachaki mistu nä chaqaxäna, sarxkir celulatwa ch’iyaratwa ukhamaraki jank’akiwa janq’üta uka t’aqat muyuna amtwa nayra apaqasxaña kunti luraski jan yatiñataki, apaqtwa lakaxä jan wasitata saskañataki jan wakiskirinaka yaqhanakataki jumjama janiwa yatkti suma jiq’inakata ukhamaraki mistwa nasaxata uka ñak’utata jan walt’ayitanti ukampinsa asxarayitu chhiripäta apaqastwa mä ñuñu ukhamaraki mayirika jan canceranika.

Juykhu amparanakaxakiwa uthaski aka chaqana jan pampanina amparanakaxaxa janiwa mukt’irikiti, janirakiwa ist’irikisa kutinir qhanäka aparpaytwa isinakaxaxa jan kunana asxarata willirtawiyiwa kunarsatixa niya jaytta kunatixa katuskitu ukatxa janiwa antutatakti masixaxa p’itsuwa red jikhan jikhanpura challwañataki ukhamaraki asxkataña amparpana.

Urpunaka mistuñana ch’amakhanaka, amtata alinkhunaka apamukuta ukhamaraki patanakapa mantiwa nan jakañaxaru, wayrankiriru, urpunkiriru, umankiriru, alaxpachankiriru. Waranqanaka apamukuña jupanaka, ajayu ukatxa ajayu mistupxiwa ajayuxata, ukhamata apamukuñataki cuerpuxä apamukuñataki ch’amakha ajayuxata juk’at juk’ata mistxaña jakañ taypita. Mä ch’iyara lakawa qhanti purak manqhaxäna  willirtiwa jankhanaka, jaqt’apxiwa ch’aphinaka taqi usuru llakisiyituwa warmirjama jan qhanani jiljpacha ch’iwita apsuta muntwa yanapt’aña jiq’ina amparapaxa amuljituwa patxa ukhamankañanxa nayatwa urpu ch’amakhankiri, jiq’i  ukhamaraki chhaqhayiri wiñayata.

 

 

Totalidad

Soy parte del medio, espacio eterno

ahí donde surge el movimiento, existo

antes de ser figura, soy pringa de luz sin memoria

origen en el origen; brota y muere al momento.

Ceniza de luz dispersa en polvo diminuto

ceniza de sombra dilatada en pupilas extrañas

surjo en flor brillante, en pringa del cosmos

para tener figura de mujer en su totalidad.

Donde una mano señala lo invisible y me deja ser libre

ahí donde soy mezcla de gritos continuos

ahí ojos miran lascivos, miradas hablan

soy mezcla del aire que venda mi rostro.

Vuelvo al núcleo de vida en barro y arena

formada de rama luminosa y corteza milenaria

llanto que brota de mi lugar, soy célula que escapa

soy lo negro y al instante lo blanco en ese círculo dividido

decido quitarme los ojos para ignorar lo que sucede

arranco mi boca para no volver a decir nada contra otros

como tú no sé de aromas y me deshago de mi nariz

del pelo que me estorba y me agrede ensortijado

me quito un seno y luego el otro sin cáncer.

Solo quedan mis manos ciegas en ese espacio sin fondo

mis manos no saben oler, ni escuchar la luz que vuelve

sin nada que me cohíba me desprendo de mis ropas

caen al dejar lo que me ata y no me deja ser libre

espalda con espalda mi compañero ha tejido la red

para ser el pez y en sus manos asfixia.

Sombras en expansión de nubes, abandono

materia de ramas y corteza se encajan en mi ser

ser de aire, ser de nube, de agua, de cielo.

Abandonar miles ellos, espíritu tras espíritu

se deshojan de mi para abandonar mi cuerpo

alejar oscuridad de mi alma a pausas

desprenderme del centro de útero y matriz.

Un boquete negro ilumina mi vientre

dispersan rocas, lanzan púas a todo dolor

me oprimen como mujer desplegada de luz

de sombra discernida busco ser complemento

la mano de polvo me sentencia sobre el ritmo

soy esencia de niebla, humo y aleja en la perpetuidad.

 

 

Todo

 

Eu sou parte do meio, espaço eterno

Lá onde surge o movimento, eu existo

Antes de ser uma figura, sou uma gota de luz sem memória

Origem na origem; brota e morre no ato.

Cinzas de luz espalhadas em pó minúsculo

Cinzas de sombra dilatadas em pupilas estranhas

Eu emerjo em uma flor brilhante, na mancha do cosmos

Para ter figura de mulher em sua totalidade.

Onde uma mão aponta para o invisível e me deixa ser livre

Lá onde eu sou uma mistura de gritos contínuos

Lá os olhos olham lascivos, os olhares falam

Sou uma mistura do ar que venda meu rosto.

Eu volto ao cerne da vida na lama e na areia

Formada de rama luminosa e casca milenar

Choro que brota do meu lugar, sou uma célula que foge

Eu sou o preto e instantaneamente o branco nesse círculo dividido

Eu decido tirar meus olhos para ignorar o que acontece

Eu arranco minha boca para não falar nada contra os outros

Como tu, não sei sobre aromas e me desfaço do nariz

Do cabelo que atrapalha e me ataca cacheado

Retiro um seio e depois o outro sem câncer.

Apenas minhas mãos cegas permanecem no espaço sem fundo

Minhas mãos não sabem cheirar, nem ouvir a luz que volta

Sem nada para me conter, eu tiro minhas roupas

Elas caem deixando o que me prende e não me deixa ser livre

Costas com costas meu companheiro teceu a rede

Para ser o peixe e em suas mãos sufocar.

Sombras se expandindo das nuvens, abandono

Questão de galhos e cascas se encaixam em meu ser

Ser de ar, ser de nuvem, de água, de céu.

Abandonar milhares deles, espírito após espírito

Eles se desfolham de mim para deixar meu corpo

Afastar a escuridão da minha alma a pausas para quebrar

Desprender-me do centro do útero e matriz.

Um buraco negro ilumina meu ventre

Espalham pedras, jogam espinhos em toda dor

Eles me oprimem como uma mulher desdobrada de luz

De sombra discernida procuro ser um complemento

A mão de poeira me sentencia no ritmo

Eu sou a essência da névoa, fumaça e distância na perpetuidade.

 

 

 ***

 

 

 

© Eva Petropoulou-Lianou 

             Grecia

 

Supay Ajayu

 

Supay ajayutwa

muntwa kunatï jan jiqhatañaki

Ajanuman lart’atama suyasina

Muntwa

mä reyina

phuchhapaña

Apaniñmataki

Quri ukhamarki diamantenaka

Usuchjata ajayutwa

urunakwa jachta

amtastwa jamp’atitama

t’ajitu cuerpuxa

Janipiniwa katkt’ati

Kunaymanankaña chhaqhayasta

katt’wa lakama

mä arumaki

akampikixawa

Ancha suma amtaxäjama

sap sapa ajayukitwa

mä masi thaqhasisa

khithitixa janipini asxaririkaniti

suyak suyta

Jist’arañataki llave… uka tesoro.

 

Alma maldita

soy un alma maldita

amo lo imposible

Esperando la sonrisa de tu cara

Deseo

ser la hija de

un rey

Para enviarte

Oro y diamantes

Soy un alma herida

lloro los días

extrañé tu beso

mi cuerpo en dolor

nunca tocaste

Perdí tantas oportunidades de abrazarte

toco tus labios

sólo una noche

me quedaré con esto

Como mi recuerdo más hermoso

soy un alma solitaria

Buscando un compañero

Que nunca tendrá miedo

Sólo espero

La llave para abrir... el tesoro.

 

Eu sou uma alma amaldiçoada

Eu amo o impossível

Esperando o sorriso em seu rosto

Eu desejo

Ser filha de

Um rei

Para enviar-te

Ouro e diamantes

Eu sou uma alma ferida

Eu choro os dias

Sinto falta do seu beijo

Meu corpo com dor

 Nunca tocaste

Eu perdi tantas chances de te abraçar

Eu toco seus lábios

Só uma noite

Eu vou manter isso

Como minha lembrança mais bonita

Eu sou uma alma solitária

Procurando um parceiro

Que nunca terá medo

Só espero

A chave para abrir... o tesouro.

 

 ***

 

 

  © Lesley Costello 

          Perú

JAMACH’INAKAXA JIWÄSIPXARAKIWA

Jamach’inakaxa jiwäsipxarakiwa

Wasitata wasitata kunakxar salmonanakaxa lurchi

Benavides chaka patxana

Ciudadaxa päruwa t’aqxti

Ukhatpacha

Mä crucifijo ukhamawa juqhu ch’allaxa

uskt’ata wila sik’irmitanakampi

sarasipki lapakasisa mä combina

jan punkunakanini

Akana alaxpachaxa pä munduni  

Khürinxa uma qullt’unkixa jawki sawutaru

ukatxa jatup jamach’inakaxa kamikazinakjama

jaqkattapxiwa sarnaqirinakaru

janiw alaxpacharu sarapkiti jiwiri

kunatixa jiwäsiñaxa janiwa amtanikiti. 

 

 

LOS PÁJAROS TAMBIÉN SE SUICIDAN

Los pájaros también se suicidan

repitiendo la escena monótona de los salmones

Sobre el puente Benavides

la ciudad se divide en dos

Desde ahí

la arena es un oasis crucificado

trazada por hormigas rojas

que viajan apretadas en una combi

sin puertas

Aquí el cielo de dos mundos

Allá las olas golpean las esteras

y los pájaros como veloces kamikazes

se estrellan contra los peatones

No se van a morir al cielo

porque el suicidio no es parte del contrato

 

OS PÁSSAROS TAMBÉM COMETEM SUICÍDIO

Aves também cometem suicídio

Repetindo a cena monótona do salmão

Na ponte Benavides

A cidade se divide em duas

Desde lá

a areia é um oásis crucificado

Rastreado por formigas vermelhas

Que viajam apertadas em um combi

Sem portas

Aqui o céu de dois mundos

Lá as ondas batem nas esteiras

E os pássaros como kamikazes rápidos

Batem nos pedestres

Eles não vão morrer no céu

Porque suicídio não faz parte do contrato

 

 ***

 

 

 © Maria Errico

         Italia

Munasiñan yaqhachaqapa

 

Janiw uñjkati, aruminthä,

kusikusi tapana ajanuma

Jan kuna mayja amtanakani…

Thaqhiri janiwa jutkati, khathatt’asisa,

chaqhatpacha chaqana,

jichhaxa, naya qamtwa jumampi,

Mayiri Chaqana khä  Chaqana-Pachana

Mä mayniri alaxpacha-akapachana,

Kunatixa mä katkañanaka amuykañanaka

Atipxiwa sarantaskaña…

Panqariwa, uka Yaqha Chaqana,

Jiwasana t’aqhi munasiñsä,

Kunamatixa mä panqar uyuxa aruma panqari

Ukatxa, aruminthaxa, jan ikiykiti

jan chhankt’kaña rosanakana jan uñt’aña.

 

  

El otro lugar del amor

No veré, mañana,

tu cara en la telaraña

sin forma de recuerdos...

No vendré a buscarte, desesperado,

en otro lugar del tiempo perdido,

Yo vivo contigo, ya ahora,

en el Otro Lugar del Espacio-Tiempo

de un universo paralelo,

que solo físicos teóricos

Pueden imaginar...

Florece, en ese Otro Lugar,

nuestro amor atormentado,

como un jardín florece en la noche

que, por la mañana, desvela

el secreto de las rosas invioladas.

 

O OUTRO LUGAR DO AMOR

Não verei, amanhã,

Sua cara na teia de aranha

Sem forma da memória...

Eu não vou te procurar, desesperado,

Em Outro Lugar do Tempo Perdido,

Eu moro com você, agora já,

No outro lugar do espaço-tempo

De um universo paralelo,

Do que apenas físicos teóricos

Podem imaginar...

Floresce, naquele outro lugar,

Nosso amor atormentado,

Como um jardim floresce à noite

Que, pela manhã, desvenda

O segredo das rosas invioladas.

 

***

 

  © Mariela Cordero

          Venezuela

Mä chikat k’ajanakaka

Samktwa apsuñataki

jan kuna juk’ampi

junt’u nakhiri

ukak imañ muntaxa

sapaki

jiwa nakha

munaypana

nayrana katt’añaru.

Janiw katuñmunktati

chikat k’ajanakäka.

Chhaqhawixtawa taqpach nina nakharu

kunatixa tukusiyi ukatxa turkakiptayi

taqi unuqirika k’iyat qalaru

taqi munasiña jan amtasiñaru

taqi chuyma

qhillaru.

 

 

La otra mitad de las llamas

 

Sueñas con extraer

nada más

que la tibieza de la combustión

aspiras conservar

sólo

la embellecida quemadura

que haga gozar al tacto

del ojo.

No deseas poseer

la otra mitad de las llamas.

Huyes del incendio total

que devasta y transforma

todo vaivén en piedra molida

todo amor en amnesia

todo corazón

en cenizas.

 

A outra metade das chamas

Você sonha em extrair

Nada mais

Do que o calor da combustão

Aspiras conservar

Somente

A embelezada queimadura

Que faça gozar ao tato

Do olho.

Você não deseja possuir

A outra metade das chamas

Você foge do incêndio total

Que devasta e transforma

Todo vai e vem em pedra moída

Todo amor em amnésia

Todo o coração

Em cinzas.

 

***

 

© Brenda Martínez Saravia

     Nicaragua

 

LLAKI

Nayatwa jan chhiqhanakani

jaytjata.

Llakt’astwa tukusiñanaj

janchisa p’itakipata, saruntata, jan k’ajkirini

jisk’awrata

niya chhaqkiri juk’at juk’ata

niya jist’antata jumat amtasiñanakamampi.

Nayatwa t’unjat warmi

khithitixa suyi uma ukatxa janiw jutkiti.

 

TRISTEZA

Estoy como ave sin alas

en desamparo.

Me siento ocaso

tatuada, oxidada, opaca

reducida

desintegrándome poco a poco

acorralada por tu recuerdo.

Soy mujer fragmento

que espera el agua y no viene.

 

TRISTEZA

Eu sou como um pássaro sem asas

Desamparado.

Eu sinto o ocaso

Tatuado, enferrujado, sem graça

Reduzido

Desintegrando-me aos poucos

Encurralada por sua memória.

Eu sou mulher fragmento

Que espera a água e ela não vem.

 

 

***

 

© Lidia Chiarelli

Italia

 

MÄ ARUMA ALAXPACHA

¡Mä azul chimpu! ¡Grey jupan mä purakapa!

Mä qhawqha llupt’ir wilanaka – thakhina –

Lurapxiwa mä aruma alaxpacha…

-        Emily Dickinson

 Wali muxsanawa

uka arumanaka jiq’ixa

kunarsa

Jiwasana kayunaksaxa uñstawiyapxiwa jaya thakhinaka

puqsuyaña panqar uyunakana

kunarsa

sumjat sumjata farolanakaxa qhantawixapxi

ukatxa phaxsi chika ukhamaraki warawaranak chika

lurawiyapxiwa qhanana siw sawinakapa

uka thakhinakana ch’iyarj qalanakana.

Ukhamaxa, jakañaxa

jichhakiw qallti

yatiyañjam müni

-        Jiwasanakkamakitaki

mä jan yatiskiri coloranakani alaxpacha.

Jan jakt’kaña yanaka

(chikat chikat jayani amtanaka)

kunatixa

jichhaxa

samart’apxi ukatxa pakisxapxi

mä qarita p’iqi

caleidoscopiyuna.

(tataxana amtaparu, Guido Chiarelli ukhamaraki público qhantir proyectunaka, luratanaka uka Pantiyuma Unidad Italianana)  

   

 UN CIELO NOCTURNO

¡Una raya de azul! ¡Una barrida de Gray!

Algunos parches escarlatas – en el camino –

Forman un cielo nocturno. . .

-Emily Dickinson

Tan dulce fue

el aroma de esas noches

cuando

nuestros pasos inventaron largos itinerarios

en los jardines de verano

cuando

lentamente las farolas se encendieron

y compitiendo con las lunas y las estrellas

formaron parábolas de luz

en las piedras opacas de los caminos.

Entonces, la vida

recién comenzada

parecía revelar

¬Sólo para nosotros.

un cielo de colores irreales.

Incontables imágenes

(fragmentos de viejos recuerdos)

que

hoy

se recrean y se rompen

en el cansado caleidoscopio

de la mente.

(En memoria de mi padre, Guido Chiarelli, y sus proyectos de alumbrado público realizados para el Centenario de la Unidad Italiana)

 

 

UM CÉU NOTURNO

Um fio de azul! Uma varredura por Gray!

Alguns remendos escarlates – ao longo do caminho –

Formam um céu noturno. . .

-Emily Dickinson

Tão doce foi

O aroma daquelas noites

Quando

Nossos passos inventaram longos itinerários

Nos jardins de verão

Quando

Lentamente as luzes da rua se acenderam

E competindo com as luas e estrelas

Formaram parábolas de luz

Nas pedras opacas dos caminhos.

Então a vida

Acabava de começar

Parecia revelar

-Só para nós.

Um céu de cores irreais.

Inúmeras imagens

(Fragmentos de memórias antigas)

Que

Hoje

Se recriam e se quebram

No caleidoscópio cansado

Da mente.

(Em memória de meu pai, Guido Chiarelli, e seus projetos de iluminação pública realizados para o Centenário da Unidade Italiana)

 

 

***

 

© Stèphanie De Hinojoza Ramos

                    Bolivia

Qaqa

Aynachatpachwa qilqansma,

Akham ch’iyara uñsta amuyumpi

Uskt’ata taqi janch’suta qhisphillu patanakana,

Niya puriñkama mä laruskiri wilaru,

Ukham laka jist’arpata cuchill puntampi

Akham arunaka chhukhuyañataki,

Jan jinchuni kawkhar purxañatakisa,

Jan punkuni kawkhar liqt’añatakisa

Aka chuymamana – llupanta. 

 

 

POZO

Desde abajo te escribo,

Con esta ráfaga oscura de pensamiento,

Posada sobre el filo de todos los cristales masticados,

Hasta convertirse en una roja carcajada,

En la boca que abre el borde del cuchillo

Para dejar correr este reflujo de palabras,

Sin oídos donde posarse,

Sin puertas donde tocar

En este tu corazón- coraza.

 

Poço

Do fundo te escrevo,

Com está rajada escura do pensamento,

Pousada sobre o fio de todos os cristais mastigados,

Até converter-se numa gargalhada vermelha,

Na boca que abre o fio da navalha

Para deixar fluir esse fluxo de palavras,

Sem ouvidos onde pousar,

Sem porta onde tocar

Nesse teu coração – couraça.

 

***

 

 

© Alexandra Medaru

             Rumania

SUYA

Kutinma nayaru, nayaru, nayaru,

Nayarukipini,

Naya suyaskamawa.

Suyamawa kunamatixa jach’a qhanaxa suyi barcuru.

Niya jutchita mundo manqhinakamata.

yatiwa kunatixa ch’amakhaxa janiwa uthañapakanti

kawkhantixa chuymanakaxa jatuprasipxi.

Suyamawa kunamatixa jach’a qhanaxa suyi barcuru.

Niya jutchita,

jiqhatitatawa k’ullut lurata barcuna.

Mä laq’arara cerveceriana qarita viajerunakana phuqha.

Suyamawa kunamatixa jach’a qhanaxa suyi barcuru.

cantawa kuyt’asisa ch’iqa jinchumana.

ajanuxa jamp’att’ata

kunamatixa lurayata kunarsatixa wara waranakaxa jalaqtanipxana mayat mayata.

Suyamawa kunamatixa jach’a qhanaxa suyi barcuru.

Aruskipt’añaniwa jiwkir jamp’att’anakampi

Ukaxa apistaniwa ch’unul ikiñaru

Ukatxa samart’añaniwa wiña

Suyamawa kunamatixa jach’a qhanaxa suyi barcuru.

  

ESPERA

Regresa a mí, a mí, a mí,

Solo a mí,

Te voy a esperar.

Te voy a esperar como el faro espera al barco.

Si vendrás de las profundidades de tu mundo,

Sabré que la oscuridad no estaba destinada a existir

Donde los corazones se apresuran.

Te voy a esperar como el faro espera al barco.

Si vendrás,

Me encontrarás en un banco de madera

En una polvorienta cervecería llena de viajeros cansados.

Te voy a esperar como el faro espera al barco.

Te cantaré silbando en tu oído izquierdo,

Besarás mi mejilla

Como lo hiciste cuando las estrellas se estaban cayendo una a una.

Te voy a esperar como el faro espera al barco.

Hablaremos en besos fatales

Que nos llevarán a la cama fría

Y entonces recrearemos la eternidad.

Te voy a esperar como el faro espera al barco.

* Traducción al español de George Nina Elian

 

ESPERA

Volte para mim, para mim, para mim

Só a mim,

Vou te esperar.

Vou esperar por você como o farol espera pelo navio.

Se você vier das profundezas do seu mundo,

Eu saberei que a escuridão não era para ser

Onde os corações correm.

Vou esperar por você como o farol espera pelo navio.

Se você vier

Você vai me encontrar em um banco de madeira

Em uma cervejaria empoeirada cheia de viajantes cansados.

Vou esperar por você como o farol espera pelo navio.

Eu cantarei para você assobiando em seu ouvido esquerdo,

Você vai beijar minha face

Como você fez quando as estrelas estavam caindo uma a uma.

Vou esperar por você como o farol espera pelo navio.

Falaremos em beijos fatais

Isso vai nos levar para a cama fria

E então recriaremos a eternidade.

Vou esperar por você como o farol espera pelo navio.

 

***

 

 

  ©   Lovelyn P. Eyo

           Nigeria

PACHAXA JANIWA JAN UÑT’AÑAKITI

Qatatiristwa, ukatxa janiw aynaqaskiristi

Uraspaxa amuyustwa jaytaqtata qhiphana

Ukatxa pachaxa ch’axwakiwa

Ukatxa pach katxaruñ munta

T’ijuwa mä milla

Katuntasina jiyañ munta pacharu

Atipiwa uka jiyañatu

Pakjat pacha

Amuljat t’asanaka

Sarxiwa

Nayaxa sarantaskaktwa thakhixä

Jumaxa amuytawa mä masitapa

Nuwjiristmawa mä cebollar uñtata

Sinti jisk’anakakiwa kallachinakaxaxa.

Takt’am takt’ampiwa, unxtayaniwa jankha

Niyakiti taykarmukstañani

Jiwasana pachasaxa walpin lart’aspana

Jakañ wiraxa kunaymana yatiqañaniskiwa

Ch’uñult’iwa kunaymana puqunakampi

Mä yatiqa katuqawita

Jan ukasti pä yanaka; jakañ wiraxa alquilasiwa

Mayt’asita, jatupa janiwa qamksnati

Janirakiwa qatatksnati taqi llakinaka

Irnaqtwa atipañataki

Pachaxa janiwa mä jan uñt’añakiti

Jumanwa qami taqi jiwa lurañampi. 

 

EL TIEMPO NO ES UN MISTERIO

Puedo arrastrar, pero no alardear

A veces parece que me quedo atrás

Y el tiempo solo fastidia

Trato de mantener el tiempo

Corre una milla

Trato de tirar del tiempo

Supera su límite elástico

Tiempo roto

Garrapatas destrozadas

Se va

Yo sigo mi camino

Tú crees que es un compañero

Puede golpearte como una cebolla

Demasiado pequeños son mis hombros

Paso a paso, moverá la roca

A medida que envejecemos

Que nuestro tiempo sonría mejor

La vida está llena de lecciones

Se enfría con bendiciones

Una cosa que aprendí

O dos cosas: la vida se alquila

Prestado, ni vivir con prisa

Ni arrastrar todas las preocupaciones

Trabaje hacia la victoria

El tiempo no es un misterio

Vive en ti con todo el arte

 

O TEMPO NÃO É UM MISTÉRIO

Eu posso arrastar, mas não me gabar

Às vezes parece que eu fico para trás

E o tempo só incomoda

Eu tento manter o tempo

Correr uma milha

Eu tento perder tempo

Excede seu limite elástico

Tempo quebrado

Carrapatos mutilados

Vai

Eu sigo meu caminho

Você acha que é um parceiro?

Podem bater em você como uma cebola

Muito pequenos são meus ombros

Passo a passo se moverá a rocha

À medida que envelhecemos

Que o nosso tempo sorria melhor

A vida é cheia de lições

Se esfria com bênçãos

Uma coisa que aprendi

Ou duas coisas: a vida é alugada

Emprestado, nem vivo com pressa

Nem arraste todas as preocupações

Trabalhe para a vitória

O tempo não é um mistério

Vive em ti, com toda a arte

 

 

*** 

 

 

 

©    Maria Alice Bragança

                  Brasil

AWTIPACHA

Uthiwa mä chapar aru taqi ullirina,

sapaki, akhama niya awti pachana,

arch’ukiri laphinakana.

Aka chaqa.

Mä alaxpacha jan kutiniri,

Sarawixiwa.

 

 

OTOÑO

         

Hay un poema en cada lector,

único, como esta noche de casi otoño,

de hojas murmurantes.

Este momento.

Un cielo que no se repite,

ya pasó.

* Traducción para el español de Marisa Cascallares.

 

 

OUTONO

         

Há um poema em cada leitor,

único, como esta noite quase outonal,

de folhas farfalhantes.

Este momento.

Um céu que não se repete,

Acabou.

 

***

 

© Xanthi Hondrou-Hill

                  Grecia

 

Tukuspana Nina

 

Nina tukusinxa

katuntwa pacharu

panqaranaka ukhamaraki jacha apañataki

khä nuwasiñ chaqaru

kawkhantixa

 jilanakaxana wilapa

jiqhatasi jark’ata

uraqi

usuchjata qullañataki

wiñay usuchjata

uka ch’axwata

 

Alto el fuego

 

En el alto el fuego

Aprovecho el tiempo

para llevar flores y lágrimas

al campo de batalla

donde la sangre

de mis hermanos

está anegando

la tierra

para curar la herida

la herida eterna

de la guerra

 

 

Pare o fogo

 

No cessar-fogo

Aproveito o tempo

Para trazer flores e lágrimas

Para o campo de batalha

Onde o sangue

Dos meus irmãos

Está inundando

A terra

Para curar a ferida

A ferida eterna

Da guerra

 

***

 

Coordinadoras y traductoras

 

  

 

 

Calixta Choque Churata nació en Bolivia, licenciada en Comunicación Social. Escritora, traductora del idioma aimara y gestora cultural. Escribió: “Culto a los uywiris comunicación ritual en Anchallani” (2009). Compiladora y traductora de “Cuentos de Luribay” (2007). Es columnista en la revista www.inmediaciones.org -| Comunicación y Periodismo. Actualmente trabaja en el empoderamiento de la mujer en el Distrito 7, Viacha, La Paz – Bolivia.

 

   

 

 

Márcia Batista Ramos, nació en Brasil licenciada en Filosofía. Es gestora cultural, escritora y crítica literaria. Columnista en Bolivia, México, España, Brasil e India. Su obra está presente en revistas culturales en 38 países; además del portugués y español, fue traducida a 16 idiomas (alemán, bengalí, chino, árabe, griego, inglés, nepalí, rumano, ruso, serbio, polonés, turco, tayiko, uzbeco, vietnamita y aimara). Recibió innúmeros reconocimientos y Doctorados Honoris Causa.